Op donderdag 27 november 2025 stelde antroplologe Mieke Groeninck, in ‘het Centrum’, het resultaat voor van een onderzoek naar de situatie van vluchtelingengezinnen in ons land, voor een publiek van een 35-tal geïnteresseerde en geëngageerde aanwezigen, waaronder ook onze burgemeester Luk Draye en Jan Creten, schepen van sociale zaken.
INLEIDING DOOR ANNIE STEEN
Mieke Groeninck is (onder meer) doctor in de antropologie. Ze werkt enerzijds rond islam en moslims, en anderzijds rond ondersteuning van veerkracht bij asielzoekers en vluchtelingengezinnen.
Ze bouwde expertise uit voor een gezondheids- en welzijnszorg die diversiteitsgevoelig is, met als vertrekpunt de beleving van de betrokkenen zelf en de impact van de maatschappelijke context waarbinnen mensen functioneren.
Vanuit die benadering deed ze onderzoek, samen met anderen aan het Kenniscentrum Gezinswetenschappen (Odisee Hogeschool) naar kwetsbaarheid en veerkracht van vluchtelingengezinnen. De resultaten van het onderzoek kan je nu lezen in dit boek: ‘Vluchtelingengezinnen na erkenning’, over het wegwerken van barrières in het integratietraject van vluchtelingengezinnen.
De werking van de OGV Herent is erop gericht de veerkracht van vluchtelingen te ondersteunen en, in dialoog met het gemeentebestuur en de sociale dienst, te werken aan een inclusief Herent.
We ervaren het allemaal, mensen op de vlucht die in ons land een nieuwe toekomst willen uitbouwen, moeten heel wat obstakels overwinnen. De rouw om wat en wie ze moesten achterlaten, de worsteling met het doolhof van papieren, met de taal, met de erkenning van hun diploma, met dure huurprijzen, met discriminatie en noem maar op.
Ook als ondersteuners botsen wij soms op bureaucratie en onwil. Dan merken we dat warme steun van mens tot mens niet voldoende is om structurele hindernissen weg te nemen. En de recente regeringsbeslissingen, zoals de afbouw van de lokale opvang en de harteloze verstrenging van de gezinshereniging, versmallen de weg naar een nieuwe toekomst.
ENKELE FRAGMENTEN UIT DE VOORSTELLING DOOR MIEKE GROENINCK
De onderzoekers spraken met gezinnen, hulpverleners en vrijwilligers en onderzochten de moeilijkheden en obstakels waarmee vluchtelingen worden geconfronteerd eenmaal ze erkend zijn en ze kunnen beginnen om hier een nieuw leven op te bouwen. Het is een “politiserend onderzoek”, dat wil zeggen dat er niet alleen gekeken wordt naar wat de vluchtelingen moeten doen, maar hoe de werking van het beleid van de samenleving waarin zij hun weg moeten zoeken hen daarbij helpt of tegenwerkt. Vandaar ook de term “inclusie” in plaats van “integratie”.
En er zijn heel wat obstakels en barrières die vluchtelingen moeten overwinnen, met als gevolg dat de inclusie, de opname, van die vluchtelingen in onze samenleving zeer lang aansleept, meerdere jaren.
Vluchtelingen staan voor grote uitdagingen inzake het zoeken van een woning, een school of een crèche voor de kinderen, het leren van de taal, het vinden van werk, enz. Op zoek naar hulp lopen ze vaak verloren tussen de versnipperde bevoegdheden en in de doolhof van de bureaucratie, waardoor ze zelden de gezochte hulp krijgen. Ze slagen er dan vaak ook niet in om al hun problemen op te lossen. Want als je de taal niet kent, vind je geen werk, en zonder werk vind je geen woning, moet je voortdurend verhuizen en op zoek naar een nieuwe school voor de kinderen, en zonder vast adres geen leefloon. Bovendien zijn verplaatsingen lastig want ze beschikken meestal niet over eigen vervoer. Ze leven onder voortdurende stress, hebben last van “migratiepijn” en communicatieangst omdat ze de taal niet machtig zijn.
Op de meeste plaatsen proberen vrijwilligers de vluchtelingen op weg te helpen, onder meer als buddy. Zij worden echter met dezelfde problemen geconfronteerd : bij wie, bij welke instantie, kan je terecht voor welk probleem? Persoonlijk contact met sociale werkers van het OCMW, de gemeente en andere instanties is uiterst belangrijk. Het is gemakkelijker om de weg te vragen aan iemand die je kent.
In de beleidsaanbevelingen pleiten de onderzoekers voor een geïntegreerde aanpak van de overheid. De vrijwilligers leveren uitstekende en noodzakelijke ondersteuning, maar zij kunnen de problemen niet alleen oplossen. De overheid heeft zelf een verplichting om de vluchtelingen te helpen om zich in onze samenleving thuis te voelen. Wonen, werken, onderwijs, zijn mensenrechten en moeten als dusdanig door de overheid gewaarborgd worden. De verstrenging van het migratiebeleid in de laatste jaren (“het strengste migratiebeleid ooit!”) staat hier haaks op en op die manier komen mensenrechten in de verdrukking.
VRAGEN
In het vragenuurtje achteraf kwam het probleem van huisvesting uitgebreid aan bod. Ook Herent kampt met een woningtekort, vooral dan van betaalbare woningen. Er werd kritiek geuit op de werking van de sociale huisvestingsmaatschappij Woontrots, onder meer omdat er een aantal sociale woningen leeg staan, terwijl de wachtlijsten ellenlang zijn. Er zijn echt meer sociale woningen nodig. De burgemeester erkende de woonproblemen en zei dat het voor de gemeente een prioritair werkpunt is.
Ook de rol en de problemen van vrijwilligers kwamen aan bod: zij krijgen vaak te maken met problemen waarvoor zij geen oplossing hebben en waar ze vaak vastlopen op bureaucratische obstakels. Een goede communicatie met de maatschappelijk werkers van de gemeente is heel erg nodig.
MEER WETEN?
Lees het boek ‘Vluchtelingengezinnen na erkenning’, over het wegwerken van barrières in het integratietraject van vluchtelingengezinnen, Epo, 2024.
En op de website refufam.be kan je alle beleidsaanbevelingen terugvinden.
Download hier de volledige presentatie van Mieke Groeninck.
Bekijk hier onze fotogalerij van de infoavond.
Onthaalgroep Vluchtelingen Herent 